Arangkada of Leo Lastimosa for December 1, 2009

                        Kapyot sa Pampanga

 

            Karong pormal nang gipasaka ni Pres. Arroyo ang iyang certificate of candidacy pagka kongresista sa Pampanga, nakaginhawa og luag ang iyang mga kaatbang.  Ug ang nagpakabana nga mga hut-ong sa katilingban.  Alang nila nidako ang kahigayonan nga may piniliay sunod tuig.  Nigamay ang kahigayonan nga sabotaheon ni Arroyo ang piniliay karong Mayo aron kalugwayan ang iyang pagpabilin sa gahom.

            Apan di hingpit ang pagsaulog.  Ang iyang pagdagan pagka kongresista nagpasabot nga wa pa diay siya matagbaw.  Bisan kon walo ka tuig na siyang nagtungkawo sa Malakanyang, ikaduhang labing taas sunod sa diktadurang Marcos, di pa gyod diay siya ganahan nga motahan ngadto sa ubang mga tawo pagbanos pagpanimon sa nasud.

                        -o0o-

            Ang iyang pagpabilin sa Malakanyang samtang mangampanya alang sa bag-o niyang katungdanan nagpasabot nga mamintaha gyod diay siya.  Mahimo niyang palihukon ang kinatibuk-ang makinarya sa nasudnong kagamhanan aron paglumos ni bisan kinsa nga mangahas pagbabag sa iyang kadaogan sa distrito.  Kay nabisto na man ang iyang baraha sa kinabag-an sa katawhan, nangita siya og gamayng suok ug gipabusdik ang tanang molupyo aron makalimtan, bisan kadiyot lang, ang iyang kamapahimuslanon.

            Nagpasabot sab ni nga mapasagdan na sab niyang pagduma sa nasud.  Kay sama sa naandan palabihon na sang politikanhon niyang ambisyon.  Padayon ang katimawa sa katawhan.  Padayon ang pagpaburot sa mga nangatungdanan.  Ang bugtong konsuylo mao nga mao na ni ang naandan.

                        -o0o-

            Bisan mahimong mas subsob ang mosunod niyang mga pagduaw sa Pampanga, puno sa 50 na ka pagduaw nga iyang nahimo karong tuiga, ang nagpakabana nga katawhan di gihapon makakumpiyansa.  Way makapugong kon iyang sakyan ang state of emergency sa Maguindanao ug kasilinganang mga lalawigan aron pagtay-og sa nasud, igo nga malawgaw ang piniliay sunod tuig.

            Ang distrito sa Pampanga gamay ra kaayo aron hingpit nga makapapas sa iyang kahakog sa gahom, sa iyang kahigwaos paghupot og dugang gahom ug sa iyang kagusla sa dugang kaharuhay gikan sa hingpit nga gahom.  Ang dapaw sa pinya nga sama niya kamat-an di gyod kasaligan.

                        -o0o-

            Dugay rang giduwaduwaan ni Arroyo ang iyang mga kaatbang.  Gipasayaw-sayaw sa iyang mga pad aron lang mabawo, aron lang pikatan.  May sukaranan ang kahadlok nga bisan usa na lang ka distrito sa Pampanya ang huptan, padayon siya nga nag-una sa tanang paugat.

            Ang iyang mga sinaligan nga naglumbaay paglayat ngadto sa ubang mga partido mahimong mga paon lang.  Aron nga bisan kinsay mobanos sa Malakanyang masangpit gihapon niya sila sa bag-o nilang salida.  Mahimong charter change nga mohimo niyang primero ministro.  O laktod nga impeachment kon tinud-on siya paggukod sa sunod nga presidente.  Way kinutoban ang iyang kapilian.  Maayo na lang nga dugay na siyang naibabaw.  Wa nay laing kapaingnan.  Ug mahimong hapit na.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for November 30, 2009

          Dugo sa iyang kamot

 

       Si Cebu City Vice Mayor Michael Rama, kansang kandidatura pagka nasudnong presidente sa Vice Mayors League of the Philippines, hingpit nga gipaluyohan sa mga Ampatuan ug mga Mangudadatu ug sa mga bise mayor sa Autonomus Region of Muslim Mindanao (ARMM), may makiangayon nga pangutana:

       Kon nahimo sa tumang kasayon ang pagpatay sa kapin sa 60 ka mga biktima, pila pa kaha ka mga molupyo sa Maguinanao ug kasilinganang mga dapit ang nabiktima sa samang pagpanamastamas, apan di lang mga sakop sa dagkong politikanhong pamilya ni mga sakop sa media maong way nakapahibawo, way nakabantay ug way nangahas paggukod sa bangis nga mga kriminal?

-o0o-

       Gawas sa awaaw nga luna sa Ampatuan, Maguindanao nga gidam-okan sa mga patayng lawas ug mga sakyanan sa mga biktima, wa kahay uban pang killing fields o tinagoan nga mga lubnganan sa ubang bahin sa lalawigan nga klarong nahikawan sa balaod ug kaangayan sud na sa dugay nga panahon?

       Dako ug daghan ang gimbuhaton sa kagamhanan.  Kinahanglang dakpon sa labing daling panahon ang tanang nakasalmot sa paghimo sa usa sa labing pintas nga krimen sa atong panahon.  Apan kinahanglan sang susihon duna bay nahitabo nga nangagi pang mga masaker—di tingali sama katiningob apan gikahadlokan nga nakaangin og mas daghan pang mga biktima, nga gilut-ud-lut-od sa nangaging katuigan.

-o0o-

       Sama sa gipaabot, naglumba ang nagkalainlaing buhatan sa kagamhanan pagpangita og dagkong planggana aron manghunaw og responsibilidad sa paghari-hari sa mga Ampatuan sa Maguindanao.  Apan, samang Pilato, magkabulingit sila sa tanang mga pangabuso nga gipaabot nga hingpit nga mabisto sa mosunod nga mga adlaw.

       Ang militar ug kapolisan angayng mopatin-aw sa kapakyas pagbaraw sa mga pangabuso sa civilian volunteers nga lunod-patay sa mga Ampatuan.  Si Lakas-Kampi-CMD Gilbert Teodoro di kapasalipod sa iyang pagpahimus pagsikit ug pagtabang sa nagbangotan nga mga Mangudadatu sa iyang kapakyas sa mga private army sa Maguindanao ug ARMM sa siya pay defense secretary.

-o0o-

       Bisan si DILG Secretary Ronaldo Puno di kalingkawas.  Bisan sa iyang maisugong pag-awhag nga suspensuhon ang mga Ampatuan gikan sa ilang mga katungdanan.  Di lang tungod sa masaker kon dili tungod sa ubang nangagi nilang pagbudhi sa katawhan.  Nganong wa man ni mahimo ni Puno sa wa pa mahitabo ang masaker?

       Apan ang labing dakong tulisok angayng ihan-ok ngadtong Pres. Arroyo.  Labihan niyang pahimus sa usa sa labing nangalisbo nga piniliay o way piniliay sa Maguindanao niadtong 2004.  Wa siyay gihimo kay gituohang siya man ang labing nakapahimus sa paugat sa mga Ampatuan.  Siya sab ang nagpirma sa kamandoan nga gigamit sa mga Ampatuan pagtukod ug pag-armas sa ilang pribadong kasundalohan.  Kon kamao pa siya nga moduko ug mamalandong, makita ni Arroyo nga nagkadugo ang iyang mga kamot.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for November 29, 2009

                        Halad sa USC

 

            USC Main Campus—Inanay nang gitak-opan ang nagkalainlaing mga pangalagad sa Grand Halad sa Kapamilya nga gipahigayon dinhi.  Apan wa pa gihapon mohubas ang bagang duot sa katawhan nga nagtapok dinhi aron pagtabang ug pagpahimus sa gitanyag nga mga hinabang.

            Mao ni mahitabo nako sa matag Halad:  Di lang gihapon kong katuo ug wa lang gihapon koy mga pung nga ikahubit sa katahom sa talan-awon kon mag-abot nang mga kapamilya nga may katakos sa pagtabang ug ang mga kapamilya nga labing nagkinahanglan og tabang.  Ang bugtong mahimo mao na lang ang pagpasalamat nga sa makausa pa nahimo na sab ming taytayan aron magkaabot ang mga sakop sa makitawhanon ug manggihatagon nga katilingban.

-o0o-

            Sayon kaayong moabot og minilyon ka pesos ang balor sa mga hinabang nga gitanyag dinhi tibuok adlaw karong adlawa.  Ang kaliboan ka laboratory services naglakip sa libreng chest x-ray, reading eyeglasses, urinalysis, fasting blood sugar (FBS), total cholesterol, blood typing, capillary blood sugar (CBS) ug daghan pang uban.

            Ang labing gidugokan, sama sa naandan, mao ang libreng konsultasyon sa mga doktor ug libreng mga tambal ug ang libreng ibot sa ngipon.  Wa sab papiri ang mga nagda sa ilang mga iro ug iring aron pagpahimus sa libreng veterinary services.  Ingon man ang mga nagpaayo sa gubaon nilang cellphones ug nipahimus sa mga pangalagad sa mga buhatan sa kagamhanan.

-o0o-

            Nagbaha sab ang mga nangaplay sa kaliboan ka bakanteng trabaho nga gitanyag sa local ug overseas job fair sa Department of Manpower Development and Placement (DMDP) sa Dakbayan sa Sugbo ug sa job search ni DMDP Head Fidel Magno.  Ingon man ang mga nipahimus sa libreng notaryo ug pangalagad sa mga abogado.

            Naghuot sab ang mga seminar sa IELTS preview, basic internet skills, breadmaking, soap making, candle making, pilosopiya, ekonomiya, musika, landscaping, interior designing, fashion design, welding, urban agriculture, business planning nga nagtanyag sab og P5,000 nga pasiunang puhonan alang sa 20a ka labing maayong business plans.

-o0o-

            Daghang sang gipanghatag nga mga pagkaon, peppermint tea, mga tsinelas ug mga labakara.  Kasagaran hinuon sa mga nanambong, apil nang pipila ka boluntaryo, nagbawon og ilang kaugalingong pagkaon.

            Mapasalamaton kaayo ang mga nangapil sa tibuok adlaw nga Halad.  Ang mga nagpakitabang, bisan wa tingali mahatagi sa tanan nilang panginahanglan, natagbaw nang namauli sa ilang mga pinuy-anan.  Labawng mapahiyumon ang mga nitanyag sa ilang hinabang.  Bisan sa kadako sa ilang gasto, sa ilang kahimanan, katigayonan, katakos ug panahon.  Alang nila duna gyoy mas gamhanan pa nga puwersa nga nipuno sa ilang kasingkasing ug nipaawas sa ilang diwa.  Hangtod sa sunod nga piyesta sa pangalagad puhon:  Karong Sabado, Disyembre 5, sa Cebu Technological University (CTU) Main Campus sa M.J. Cuenco Ave., Dakbayan sa Sugbo.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for November 28, 2009

                        Kahilom ug kandila

 

            Pagpakahilom.  Sud sa usa ka gutlo.  Mao nay nauyonan sa mga magsisibya sa Sugbo ug sa tibuok nasud.  Aron kusganon nga iprotesta ang linuog nga pagluba sa labing menos 57 ka mga sibilyan, nga naglakip sa kababayen-an ug mga sakop sa media, sa Maguindanao.

            Ang mga magsisibya nga naila sa ilang sibaw nga pagbalita ug kusganon nga mga komentaryo nipili sa pagtak-om sa ilang baba.  Sa pagtun sa ilang dila.  Uban ang panghinaot nga ang ilang hiniusang pagpakahilom, bisan sud lang sa usa ka gutlo, makapadangat og mas sipa nga mensahe.  Kay sa bisan unsang way kinutoban nga paghulagway ug pagsalikway sa lampingasan nga pagbuno sa inosenteng mga kinabuhi.

                        -o0o-

            Ang tanang mga sibyaanan sa radyo, sa AM ug FM, nga sakop sa Kapisanan ng mga Brodkaster ng Pilipinas (KBP), magdungan paghilom sugod sa alas-7:00 hangtod sa alas-7:01 sa buntag.  Ang mga sibyaanan sa telebisyon nga sakop sa KBP moduyog sa protesta pinaagi sa usa sab ka gutlo nga pagpakahilom sa ilang major news programs.

            Ang KBP Cebu Chapter, atol sa gipatawag ni Chairman Carlo Dugaduga sa Aksiyon Radyo nga dinaliang tigom gahapon sa hapon, nagkasabot nga magdungan pagsibya sa opisyal nga pamahayag mahitungod sa masaker sa Maguindanao nga banus-banosan pagbasa sa mga tagduma sa mga sakop nga sibyaanan.  Sa di pa magdungan sa pagpawong sa ilang mga mikropono sa untop alas-7.

                        -o0o-

            Ang Halad sa Kapamilya sa ABS-CBN Channel 3, nga buhi nga manukad sa University of San Carlos (USC) Main Campus alang sa Grand Halad sa Kapamilya karong buntag, buksan sab pinaagi sa usa ka gutlo nga pagpakahilom.  Mga hulagway sa masaker ang makita sa telebisyon dinuyogan sa hingpit nga kahilom.

            Pagmatuod kini nga bisan ang labing dakong piyesta sa libreng mga pangalagad, sa nagkalainlaing mga buhatan sa kagamhanan ug sa pribadong sektor, wa makaipsot gikan sa kalibotanong pagbangotan sa labing duguong adlaw sa atong bag-ong kasaysayan.  Ug nga ang mga nangalagad ug ang mga tabanganan magkahiusa sa pagpamalandong ug pagpangaliya alang sa mga biktima.

                        -o0o-

            May laing kalihokan nga gitakda ang KBP Cebu Chapter pagtunglo sa masaker sa Maguindanao:  Ang "Kandila Para sa Press Freedom" ipahigayon sa alas-6 sa gabii karong Dominggo sa Fuente Osmena Rotunda.  Ang nagpakabana nga mga magsisibya ug ilang mga tigpaminaw magdungan pagdagkot og kandila ug magmartsa palibot sa rotunda hangtod nga maupos ang mga kandila.

            Pinaagi sa ilang pagtapok sa usa sa mga tigbayon sa pakigbisog sa kagawasan sa Sugbo, inabagan sa amag sa dinagkotan nga mga kandila, naglaom ang mga magsisibya ug ang mga tigpaminawan nga mapadangat ngadto sa tanang hingtungdan nga ang masaker sa Mindanao makapalambo lang sa ilang panaghiusa ug mas makapadasig sa pagpanalipod sa ilang katungod sa kamatuoran.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for November 27, 2009

                        Itom nga tanlag                   

 

            Bisan ang mga nagduda sa katakos ug determinasyon sa kagamhanan ni Pres. Arroyo paggukod sa mga nagpasiugda sa linuog nga pagluba sa kapin sa 50 ka mga tawo sa Maguindanao nihangop sa mosunod:

·        Pagpalagpot sa Lakas-Kampi-CMD sa mga Ampatuan dayong tungang gabii niadtong Miyerkules;

·        Pagsakmit sa kasundalohan sa Kapitolyo sa Maguindanao ug mga munisipyo sa Ampatuan ug Shariff Aguak sa alas-4:30 sa kadlawon sa Huwebes;

·        Pagtahan ni Datu Unsay Mayor Andal Sampatuan Jr., ang gipasanginlang utok sa masaker sa Huwebes sa udto; ug

·        Pagpasaka sa Department of Justice og mga kasong multiple murder batok ni Andal Jr., nga nagpasabot nga di siyang kapiyansa alang sa kasamtangang kagawasan.

                        -o0o-

            Apan ang bisan unsang aghat sa pagsaulog ug pagpasidungog sa kusganon nga mga lakang sa Malakanyang kapugngan sa mosunod:

·        Naabtan ang kagamhanan og upat ka adlaw, ug gibahaan una sa masuk-anong mga mensahe gikan sa kalibotanong mga kahugpongan apil na sa United Nations, una nikihol ang Malakanyang batok sa mga Ampatuan;

·        Nagpabilin nga gawasnon ang 100 ka armadong mga tawo nga niihaw sa mga biktima, salamat sa upat ka adlaw nga lugway nga gihatag sa kagamhanan aron makatago sila sa kabukiran sa Maguindanao uban sa tag-as nilang mga armas; ug

·        Inay ikiha ug posasan dayon si Mayor Andal Ampatuan Jr., nakigsabutsabot unang Malakanyang sa pamilya ug ang pagtahan sa mayor mora hinuon nga pabor gikan sa mga Ampatuan.

                        -o0o-

            Si Najib Rasul, ang presidente sa Voice of Islam nga nagbase sa Sugbo, niawhag nga husayon silang Ampatuan ug ubang gilambigit sa masaker ubos sa Shariah Law.  Matod ni Rasul mas haom ang balaod sa Islam tungod sa naghinobrang kabangis sa pagpatay sa mga biktima.

            Nipasabot siya nga mahimo ni kay may iya mang kaugalingong sistema sa balaod ang Autonomus Region of Muslim Mindanao (ARMM).  Samtang gisuspenso nang death penalty law sa Pilipinas, si Rasul niingon nga ang Shariah Law motugot og public execution alang sa mga mapamatud-an nga nakasalmot sa masaker.

                        -o0o-

            Nganong nagpaabot man si Pres. Arroyo nga makulatahan ug magkabulingit pag-ayo sa mga pagsaway una nilihok batok sa mga Ampatuan? Mangahas ko pagpangagpas nga wa na lang gyod siyay laing kapilian.

            Ang kinatibuk-an niyang pamolitika gitiman-an sa hingpit nga pagtahan sa tanang mga mithi ug mga prinsipyo aron lang pagpalambo niadto sa iyang politikanhong mga ambisyon ug, karong nagtungkawo na sa kinapungkayan sa gahom, aron lang magpabilin sa gahom bisan sa tanang determinadong mga pagsuway pagpatubag niya sa tanang gisudlan nga kahiwian ug gipasiugdahan nga kapid-an na ka kalapasan sa balaod ug pagpangyatak sa interes sa kinabag-an sa katawhan.  Busa itom nga tanlag ray mogiya sa tanan niyang umaabot nga mga lakang.  [30] leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for November 26, 2009

                        Si Glo ang utok?

 

            Usa sa mga biktima sa masaker sa Maguindanao nakatug-an pila ka gutlo sa wa pa lugosa ug patya nga si Mayor Andal Ampatuan Jr. sa lungsod sa Datu Unsay ang nangu sa 100 ka armadong mga tawo nga nihasi nila.  Ang upat ka survivors sa masaker nitumbok sab niya nga maoy nangu sa masaker.

            Naabtan sa kasundalohan ang backhoe sa Kapitolyo sa Maguindanao, nga gimarkahan sa ngan ni Gobernador Andal Ampatuan Sr., amahan ni Andal Jr., sa gidalidali pagkubkob nga lubnganan sa patayng lawas sa mga biktima.  Ang mga imbestigador sa kapolisan nitumbok na ni Mayor Andal Ampatuan Jr. nga maoy prinsipal nga suspitsado sa linuog nga krimen.

                        -o0o-

            Apan alang sa Malakanyang wa pay igong sukaranan sa pagsikop ni Andal Jr.  Ni sa pagpasaka og bisan unsang kaso batok niya.  Wa pa gani sila kakita og panginahanglan sa pagpatawag ni Andal Jr. aron patubagon sa mga pasangil nga siyay nangu sa labing bangis nga patay sa atong panahon.

            Gisugo hinuon ni Pres. Arroyo ang iyang magtatambag alang sa Mindanao nga si Jesus Dureza sa pagpakigkita sa mga Ampatuan.  Inay paggamit sa bag-ong gideklarar nga state of emergency pagdali pag-imbestigar sa katalagman, ang Malakanyang nipada ni Dureza aron magpahulagway uban sa mga Ampatuan.  Mapagarbuhon pa kaayong nipahibawo si Dureza pagkahuman nga nipasalig ang mga Ampatuan nga motabang sa imbestigasyon.

                        -o0o-

            Di pa na mao.  Si Dureza niingon nga wa niya pangutan-a ang mga Ampatuan sa mga pasangil nga silay responsable sa pag-ihaw sa mga dumadapig ni Bise Mayor Esmael Mangudadatu bisan pa kon kasagaran nila kababayen-an ug bisan pa kon gikuyogan sila sa mga sakop sa media.

            Nagpaabot ang tibuok kalibotan, nga nakugang ug nagbangotan sa makapabukal sa dugo nga pasundayag sa kapintas, og bisan ek na lang gikan sa mga Ampatuan.  Apan si Dureza, nga kanhi sakop sa media, nipili pagpakigsulti nila mahitungod sa kahimtang sa panahon.

                        -o0o-

            Nabaniog sa Maguindanao ug kasilinganang mga lalawigan ang gamhanan ug makalilisang nga private army sa mga Ampatuan.  Nga naglakip sa batan-on pa kaayong mga manggugubat.

            Dako og papel si Pres. Arroyo sa pagkatukod ug paglambo sa private army sa mga Ampatuan.  Bisan sa pagdili sa batakang balaod sa pribadong armadong mga grupo, gitugotan ni Arroyo ang mga Ampatuan ug ubang lokal nga mga opisyal sa mga dapit nga nahulga sa rebelyon sa mga Muslim ug mga komunista, sa pag-armas sa mga sibilyan nga gitawag og civilian volunteer organizations (CVOs).  Sa ato pa, dako ang kahigayonan nga buhis sa katawhan ang gisuhol sa armadong mga tawo, gipamalit sa mga armas ug mga bala nga gigamit sa masaker ug sa backhoe nga gigamit sa paglubong sa patayng lawas sa mga biktima.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for November 25, 2009

                        Masaker sa Maguindanao

 

            Ang masaker sa Maguindanao maoy labing uwahi ug labing duguon nga pahinumdom sa kahuyang ug kabusluton sa mga balaod sa atong nasud karon.  Ang dul-an sa 50 ka mga biktima, nga 24 ka patayng lawas pa lang ang naugkat, maoy labing uwahing napukan sa kapakyas, o pagdumili, sa kagamhanan pagpatuman sa balaod.

            Ang pagluba sa mga biktima sa ilang panaw paingon sa Shariff Aguak, ulohan sa Maguindanao, nahitabo sab dinhi sa Sugbo ug sa ubang bahin sa nasud.  Di tingali sama kabangis ug kamakapakugang.  Apan kon ipunon ang mga biktima sa pat-ak-pat-ak nga pinatyanay, mas daghan pa ang nanghay-ad.  Kansang mga tagtungod padayon pang naghilak og hustisya.

                        -o0o-

            Gitataw ni Pres. Arroyo nga ang linuog nga panghitabo sa Maguindanao way luna sa usa ka sibilisadong katilingban.  Maayo tingali nga sa di pa magbuwa ang baba ni Arroyo pagpasalig na sab og hustisya sa mga biktima, moduko siyag dyutay.  Aron pagsud-ong sa nagkadugo niyang mga kamot.

            Kon wa pa lang unta gamita ni Arroyo ang warlords sa Maguindanao ug ubang mga teritoryo alang sa iyang hakog nga politikanhong mga ambisyon, kon gidis-armahan pa lang unta niya ang armadong mga pundok sa Maguindanao ug ubang mga dapit, bisan pa kon mga berdugo sila sa iyang mga alyado, wa unta mobanaw ang dugo sa Maguindanao nga nakapakugang sa tibuok kalibotan.

                        -o0o-

            Hangtod sa akong pagsuwat ini, niabot na og 13 ka patayng lawas sa mga sakop sa media ang naugkat ug nailhan:  Ian Toblan, Leah Dalmacio, Gina dela Cruz, Marites Cabutas, Bart Maravilla (Bombo Radyo), Joy Duhay, Henry Araneta (DZRH Cotabato), Andy Teodoro, Bong Reblando (Manila Bulletin), Mac-Mac Areola, Jimmy Cabillo, Neneng Montano (DXCP) ug Nap Salaysay (Mindanao Gazzette).

            Igo lang silang nisaksi sa talagsaong panghitabo:  Human sa daghang katuigan sa pagdominar sa usa lang ka pamilya sa pamolitika sa Maguindanao, may nangisog na gyod pagsukol sa mga Ampatuan.  Way bisan unsang katin-awan sa "rido," ang binaslanay sa nagdumtanay nga mga pamilya, ang makapatin-aw sa ilang pagkaduhig.

                        -o0o-

            Laing timaan sa lapad nga pagduda sa mga kaatbang ni Arroyo sa matag lakang niya, gipasanginlan na karon ang Malakanyang nga mahimong may labot sa masaker ug gamiton ang state of emergency sa Maguindanao aron magpabilin si Arroyo sa gahom lapas sa 2010.

            Nitakda sila og duha ka sukdanan:  Una, kon dis-armahan ang giingong private army sa mga Ampatuan, maposasan ang 100 ka armadong mga suspitsado apil nang usa ka mayor ug hepe sa kapolisan ug mabalhog sa bilanggoan ang tanang responsable sa bangis nga krimen, tinuod gyong pagpatigbabaw sa balaod; apan ikaduha, kon masundan og laing duguong mga hitabo sa Mindanao ug dasonan og pagpamomba sa Metro Manila, lain na gyod og tuyo si Arroyo.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for November 24, 2009

                        Lugapak si Glo

 

            Kon may uwaw pang hingtungdan, hagbay ra siyang nikagiw.  Kon bisan may gamay na lang unta nga kaikog, hagbay ra untang nilayas.  Sa labing uwahing survey sa Pulse Asia, usa sa duha (51%) ka Pilipinhon wa matagbaw sa pagtuman ni Pres. Arroyo sa iyang trabaho ug usa sa matag duha (52%) way pagsalig niya.

            Apan si Arroyo di lang determinado nga motiwas sa iyang termino, kon makalusot, mahimo pa ganing magpabilin sa gahom lapas sa 2010.  Sukad sa 2004, nagtungkawo siya sa Malakanyang taliwa sa sibaw nga pagduda nga kinawat ang iyang mandato.  Ang iyang paugat niadto mahimong sumpayan og dugang palusot.  Kon ato siyang tugotan.

                        -o0o-

            Ang daghang mga pangagpas sa mamahimong buhaton ni Arroyo mabahin sa duha:  Una, aron paglugway sa iyang gahom; ug ikaduha, aron pagtino nga di siya mabilanggo sama ni kanhi presidente Joseph Estrada kon wa na sa Malakanyang.

            Sa unang kategoriya, gipasanginlan siya nga modeklarar og martial law ginamit ang kidnappings sa Mindanao ug mga pagpamomba sa Metro Manila; mokanselar sa piniliay sa Mayo sunod tuig; ug mosabotahe sa automation aron mapugos ang Comelec pagbalik sa manu-manong piniliay nga mas daling matikas.  Sa ikaduhang kategoriya, gipasanginlan siyang mag-kongresista sa Pampanga aron ma-speaker; mag-primero ministro kon molampos ang charter change; ug mag-presidente sa constitutional convention kay dunay immunity.

                        -o0o-

            Ang kalibog sa sunod niyang lakang maoy ampay ni Arroyo.  Nabaraw niya ang tanang pagsuway sa oposisyon pagpalagpot niya sa katungdanan tungod sa kapakyas paghiusa sa iyang mga kaatbang.  Kay naglibog sila, nilampos si Arroyo pagsabong ug pag-unay nila.

            Kay lisod apson ang iyang salida, si Arroyo kanunayng mag-una og duha ngadto sa tulo ka lakang kay sa iyang mga kaatbang.  Mao nga di kasaulog ang oposisyon nga pabiling nangiwit ang mga kandidato sa Malakanyang, kay gidudahan nga kabahin sa maniobra ni Arroyo ang pagbaha sa mga sinaligan sa Lakas-Kami-CMD ngadto sa mga partido sa oposisyon.

                        -o0o-

            Apan bisan unsa pa kamat-an si Arroyo, ang pagduda sa kinabag-an sa mga Pilipinhon niya ug sa iyang pamunoan, maoy bug-at nga bato nga mopugong sa bisan unsang kiat nga iyang nahunahunaan.  Di mahitabong makigkonsabo niya ang kasundalohan ug ubang mga institusyon, apil nang iyang alyadong mga politiko, kon ang katawhan nay ilang ikabangga.

            Bisan sa pagpalihok ni Arroyo sa gamhanan niyang makinarya sa propaganda, bisan sa pagpalihok sa nagkalainlaing nasudnong mga buhatan paglingla sa katawhan, wa mada sa hulhog ang kinabag-an.  Padayon silang nagtamod sa kamatuoran ug nibarug alang sa katarung, bisan sa kapakyas sa demokratikanhong mga institusyon pagpanalipod sa ilang interes.  Salamat sa way kinutoban nga pagpakabana sa katawhan, way laing kapaingnan si Arroyo gawas sa pagbiya sa Malakanyang.  Ug paghanig daan aron di molugapak sa iyang mahagbongan.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for November 23, 2009

                   Gilawalawaan

 

          Tungod sa kalangay sa paghusay sa mga kaso nga nasang-at sa buhatan sa Ombudsman, ug sa kakadudahan sa kaligdong sa ilang labing dagkong mga opisyal, pipila ka mga opisyal sa Visayas Ombudsman nidangop na lang sa pagkumbinser sa nagkasungi nga mga partido sa pag-areglo sa ilang kontrobersiya.  Bisan kon ang pasangil naglambigit og seryusong kalapasan sa balaod, ang lokal nga mga opisyal sa Ombudsman modasig sa mga hingtungdan nga magsabutsabot na lang.

          Di ko gustong motuo nga nagtinapolan sila.  O naglikay og trabaho.  Napuno na lang gyod tingali sa mga reklamo sa kalangay sa mga kaso nga ilang giatiman nga natanggong sa ilang ulohang buhatan.  Di pa gyod silang kagarantiya sa kamakiangayon sa resolusyon.  Kon duna man.

-o0o-

          Apil sa nitiyabaw ning kamahiligon sa Ombudsman sa areglo mao ang mga konsehal sa barangay.  Nga nangreklamo nga wa sila hatagi sa kapitan sa ilang cash gift sa niaging tuig kay wa sila mopirma sa resolusyon sa konseho sa barangay.  Wa sila mopirma kay gawas sa cash gift ang resolusyon naghisgot og mga butang nga wa nila matuki sa konseho.

          Ang DILG nipasidaan sa kapitan nga dakong kalapasan sa balaod ang iyang gihimo.  Apan nagpapating ang kapitan.  Maong napugos ang mga konsehal pagdangop sa Ombudsman.  Nabawo sila pagkahibawo nga ang bantang kaayong paugat sa ilang kapitan mahimo ra man diay gihapong aregluhon.

-o0o-

          Nga tingali, sa kataposan sa adlaw, mas makiangayon alang sa tanang hingtungdan.  Kay kon kasuhon gyod, way nahibawo kanus-a mahuman paghusay.  Ang bisan unsang mga rekomendasyon sa lokal nga graft investigators kinahanglan pa nga ipada aron sublion sa ilang ulohang buhatan.

          Ang buhatan ni Ombudsman Merceditas Gutierrez wa mabantog sa iyang kakugihan.  Dako ang kahigayonan nga maabtan ang kaso og pila ka katuigan, sama sa nag-unang mga kaso nga padayong giyak-an.  Mahimong moabot na lang sab ang sunod nga piniliay sa barangay, di pa madawat sa mga konsehal ang ilang cash gift.

-o0o-

          Duna koy listahan sa mga kaso nga gilawalawaan na.  Di man paigo ning atong luna kon iapil ang tanan, tuguting ako lang hisgutan ang duha sa mga kaso nga akoy nakabisto:  Una, ang pagpamalit sa Dakbayan sa Sugbo og makahilo ug di maong kemikal batok sa dengue; ug, ikaduha, ang mga pasangil nga gihimong diploma mill ang CSCST.

          Nadugangan na lang nangamatay sa dengue, wa pay sangpotanan ang imbestigasyon sa Ombudsman sa pagpamalit sa dakbayan og kemikal, bisan gitambagan sa DOH nga di epektibo batok sa dengue, nga di maoy ilang giaprobahan.  Natangtang na lang ang kanhi presidente sa CSCST, nga nahimo nang Cebu Technological University, wa pay resulta ang pakisusi nganong tagtulo ka doctorates ang nakuha sa mga tagduma sa tulonghaan sa usa lang ka semestre.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for November 22, 2009

              Likay sa mga nuog

 

       Di lang si Senador Noynoy Aquino ang nagkapuliki sa pagbalanse sa iyang saad pagbanhaw sa kaligdong sa pamolitika sa nasud ug sa panginahanglan sa tabang sa tang-an nga mga politiko aron pagtino sa iyang kadaogan sa umaabot nga piniliay.  Hapit ang tanang kandidato pagka presidente ug ang ilang politikanhong mga partido gipanglabdan sa ilang ulo pagpatigbabaw sa iyang gisaad nga kausaban ug ang mas dinalian nga panginahanglan sa pagbanos sa Malakanyang.

       Ang katakos ni Aquino pagpangu sa nasud giingong masuwayan kon iyang makumbinser silang Serge Osmena ug Ralph Recto paghiusa.  Si Senador Manny Villar masuwayan sab kon makumbinser ang militanteng mga pundok pagdawat ni Bongbong Marcos ug sa KBL.

-o0o-

       Malipayon nga suliran ang kang Aquino.  Tungod sa kataas sa iyang popularity ratings sa surveys sa SWS ug Pulse Asia, daghan ang gustong motapon sa Liberal Party.  Apan pipila nila kaatbang sa iyang mga sinaligan, sama ni Recto, ug ang uban kaatbang gyod sa iyang mga ginikanan, sama sa mga Floirendo ug ubang alyado ni Pres. Arroyo ug ni kanhi diktador Ferdinand Marcos sa Mindanao.

       Apan kon di magbantay si Aquino, kon bisan kinsa na lang nga gustong mobali ang iyang dawaton, asa man punita ang iyang kaligdong?  Nga maoy labing dako niyang alas ug maoy nakahimo niyang simbolo sa paglaom sa paglingkawas sa nangalisbong pamunoan ni Arroyo?

-o0o-

       Natay-og sab si Villar ug ang iyang Nacionalista Party.  Human naka-iskor sa pag-uyon ni Senador Loren Legarda pakigpares niya (bisan way bendisyon sa NPC) ug sa pakig-alyansa sa mga Marcos ug sa KBL, nameligro ron si Villar nga talikdan sa militanteng mga pundok nga nipili unta niya, inay nilang Aquino o Senador Chiz Escudero.

       Masabot sab ang wa pagdayon nilang Satur Ocampo ug Liza Maza pagpahibawo sa ilang kandidatura pagka senador ubos sa partido ni Villar.  Kay unsaon man nila pagpasabot sa katawhan sa ilang pakig-alyansa sa anak ni Marcos nga maoy nilutos nila ug nilangkat sa kagawasan sa nasud ug sa katawhan?

-o0o-

       Mas klaro kinsay mga dumadapig nilang Gilberto Teodoro sa Lakas-Kampi-CMD ug kanhi presidente Joseph Estrada.  Wa silay suliran sa nagkasungi nga mga baruganan sa mga politiko ug mga pundok nga nagpaluyo nila.  Ang mas dako nilang labad sa ulo mao nga kon kinsa na lay mahibilin nga mounong nila.

       Silang Teodoro ug Estrada ang nag-una sa surveys—kon pagamyanay sa ratings ang hisgutan—kang Teodoro 2%, samtang kang Estrada 11% na lang (lupig gani siyang Escudero nga wa pa motino unsay daganan).  Labing klarong ebidensiya nga naglisod silang Teodoro ug Estrada pagpangumbinser og mga politiko nga modagan uban nila mao ang ilang paghimong guest candidates pagka senador sa gikaintapang mga trapo—silang Juan Ponce Enrile ug Miriam Defensor Santiago.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for November 21, 2009

          Hinigtan sa ilong

 

       Si Ombudsman Merceditas Gutierrez, bisan pa sa kaabunda sa ebidensiya nga tua kapusta ni Pres. Arroyo ug ni First Gentleman Mike Arroyo, ug bisan sa mas klaro nga pagyaka sa mga kasong pagpangawkaw nga gipasaka batok sa mga alyado sa Malakanyang, di mahimong ikiha.  Duna siyay immunity from suit.  Madutlan lang siya kon pasakaan og impeachment complaint sa Kongreso.

       Apan lisod sab siyang ma-impeach.  Ang makabungog nga mayoriya sa mga alyado ni Arroyo sa Kongreso maoy nibasura sa impeachment complaint batok ni Gutierrez karong semanaha.  Kon mohinayon pagdagan pagka kongresista sa Pampanga si Arroyo, ug kon tinuod nga nangambisyon nga mamahimong sunod nga speaker sa House, padayon nga di matandog si Gutierrez.

-o0o-

       Mahinungdanon kaayo si Gutierrez alang sa mga Arroyo.  Kon di na magsilbi ang mga maniobra paglugway sa iyang gahom, mapupos nang termino ni Arroyo sa 2010.  Si Gutierrez magpabilin nga Ombudsman hangtod sa 2012.  Kon padayong kapanalipdan ni Arroyo si Gutierrez sa ombudsman, bisan kon di na siyay magtungkawo sa Malakanyang, makatug siya nga maghayang.

       Bisan gukdon pa sa bag-ong pamunoan ang magtiayong Arroyo, si Gutierrez naa sa labing maayong posisyon pagbaraw sa magpungasi nga mga kaso.  O paglasaw ug paglawgaw sa mga ebidensiya.  Nga ang Sandiganbayan way laing kapilian gawas sa pagbasura sa bisan unsang mga pasangil sa pagpangawkaw batok sa mga Arroyo.

-o0o-

       Mao nga bisan maghilak pa ta og dugo, bisan magbunatagay pa ta og minatay, himatyon na gyod, kon wa pa man hingpit nga namatay, ang kaligdong sa buhatan sa Ombudsman.  Bisan unsa kakugihan sa graft investigators, bisan unsa kabuotan sa ubang mga opisyal, apan kon ang punoan mismo nahigtan na sa ilong, ang pag-atiman sa mga kasong pagpangawkaw di na gyod magkadimao.

       Di kinahanglan nga ang mga nag-atubang og kaso sa Ombudsman mosuburno ug magluhudluhod atubangan ni Gutierrez.  Ang bugtong nilang himuon mao ang pagbaiid sa Malakanyang, labi na kon nakatabang sa pagpangawat og mandato niadtong 2004, garantisadong yak-an hangtod siyam-siyaman ang ilang kaso.

-o0o-

       Unsa man ang angayang himuon sa ligdong ug buotan nga mga kawani ug mga opisyal sa Visayas Ombudsman?  Nga bisan unsa kalig-on sa ilang mga ebidensiya, kon ang maig-an sikit sa luwag sa Malakanyang, seguro man nga di ka-first base sa kaangayan?  Kon duna silay pailob, sundon lang ang tambag sa katiguwangan, palabyon lang una ang unos.  Apan kon giluod na sa ilang kahimtang nga peligro hinuong matakdan sa kalang-og, mas maayo tingali nga mobiya ug mangita og laing kahinguhaan.

          Si Deputy Ombudsman Pelagio Apostol, sama ni Gutierrez, di makiha ug matangtang lang pinaagi sa impeachment.  Hinaot nga inay magpagamit pagluok sa mga linupigan ug pagdupa sa mga mapahimuslanon, malamdagan siya sa diwa sa Espiritu Santo ug mo-resign.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for November 20, 2009

                        Itoy sa Malakanyang

 

            Unsa may himuon ni Ombudsman Merceditas Gutierrez sa iyang pagduaw sa Sugbo karong adlawa?  Magsaulog ba sa iyang pagka absuwelto human gibasura sa Kongreso ang kasong impeachment nga gipasaka batok niya?  O mokanta na sab og "Pilipinas kong mahal" sama sa iyang gihimo sa pagduaw dinhi sa niaging tuig?

            Mangahas ko pagtambag ni Gutierrez:  Ayaw paghilas-hilas pagsaulog sa pagkabasura sa impeachment complaint batok nimo—kay nahibawong mga Sugbuanon nga ang Kongreso gidominahan sa mga kongresista nga, sama nimo, mga itoy sa magtiayong Arroyo; ug ayaw na lang intawon patugatuga og kanta.  Mokanta man o magsaulog, kuyaw kang batuon sa mga Sugbuanon nga wa malingaw sa salida sa imong buhatan.

                        -o0o-

            Sa iyang labing unang pagduaw sa Sugbo isip Tanodbayan, si Gutierrez nipirma og kauyonan uban sa mga magpapatigayon sa Dakbayan sa Lapulapu.  Gipasidunggan niya sila ug gihimo nga mga kaabag sa kampanya batok sa pangurakot.

            Maong nadasig ang mga magpapatigayon pagbutyag sa ilang gipasangil nga kahiwian sa pamunoan ni Mayor Arturo Radaza.  Gani, nipasaka sila og kasong pagpangawkaw tungod sa pagpamalit ni Radaza og personal computers nga giingong overpriced, ang uban gitaod sa mga tulonghaan nga way kuryente.  Masulub-on ko nga motaho ninyo nga hangtod karon, human sa pila ka tuig nang pagkatanggong sa kaso, padayon nga giyak-an ni Gutierrez ang reklamo batok ni Radaza.

                        -o0o-

            Sa kasamtangan, nipasangil ang mga magpapatigayon nga gigukod silang Radaza.  Salamat sa ilang pagtuo sa pasalig ni Gutierrez, ang ila karong mga patigayon ang naapiki.  Di angayng mahibung si Gutierrez kon bugnaw ang pagsugat sa mga Sugbuanon niya sa tugpahanan.  Mahimong pipila nila mga magpapatigayon sa Opon nga iyang gibudhian.

            Kay wa man gyod matay-og si Radaza, nga giingong mas sikit sa luwag sa Malakanyang kay sa mga gidangpan sa nagpakabana nga mga magpapatigayon sa Opon, usa sa mga nibarug nihukom na lang sa pagdagan pagka mayor sa umaabot nga piniliay.  Tungod sa kainutil sa Ombudsman, mosuway na lang pagbanos sa gahom aron makab-ot ang gitinguhang kausaban.

                        -o0o-

            Unsaon man sab pagpasabot ni Gutierrez ang padayon nga pagyaka sa iyang buhatan sa mga kaso nga nanukad sa higanteng mga eskandalo sa niaging Asean Summit sa Sugbo?  Nganong wa pa man gyod kalihok ang nabisto nga overpriced ug substandard nga surveillance cameras?  Nganong wa pa man sab kairog ang pakisusi sa mga pasangil sa overpricing ug pagpanlaktod sa pagtukod sa Cebu International Convention Center?

            Napasaka na untang mga kaso sa overpriced nga decorative lampposts sa Sandiganbayan, apan gibakwi ug giusab-usab ra sab.  Nagtuo ba gyod si Gutierrez nga iyang mailad ang mga Sugbuanon ug ubang nagpakabana nga mga magbubuhis—nga may kaisog ug kaligdong siyang moggukod sa mga kurakot nga mga opisyal nga, sama niya, mga itoy sa Malakanyang?  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for November 19, 2009

                        Biktima sa Ombudsman

 

            Unsa man ang himuon sa usa ka nagpakabana nga magbubuhis kon ang buhatan nga gitukod ug gitahasan sa balaod paghimo nga mas sayon sa paggukod sa mga opisyal ug mga kawani sa kagamhanan nga gipasanginlan nga nangurakot sa katigayonan ug nagbudhi sa interes sa kinabag-an sa katawhan mao na hinuon ang mamahimong babag sa iyang pagpangayo og kaangayan?

            Ang magbubuhis mahimo nga mabugnaw sa iyang pagpakabana.  Mahimo nga mawad-an siya og pagsalig sa buhatan nga inay motabang niya mora na man hinuon og didto nipusta sa iyang gireklamohan.  Apan wa siyay mahimo.  Di siyang kadangop sa mga hukmanan.  Kay kinahanglan nga moagi gyod siya sa buhatan sa Ombudsman.

                        -o0o-

            Kuwestiyonable nang daan nga ang imbestigasyon sa Visayas Ombudsman sa kontrobersiyal nga pagtukod sa Cebu International Convention Center (CICC) naabtan na og dul-an sa tulo ka tuig.  Mas nangalisbo pa gyod nga karong nakakita na ang mga imbestigador og mga sukaranan sa pasangil nga may mga lagda nga nalapas sa dul-an sa P1 bilyon nga transaksiyon ang pangu pa gyod sa buhatan maoy gipasanginlan nga nagda og lawgaw.

            Sa ato pa, mosamot pa gyod ang kalangay sa resolusyon sa kaso.  Niulbo ang kontrobersiya sa wa pa ang piniliayng lokal niadtong 2007.  Karong gipasa sa Visayas Ombudsman ngadto sa ilang ulohang buhatan ang kaso, mahimo nga hangtod nga mahuman na lang ang lokal ug nasudnong piniliay sa 2010 padayon pa ning matanggong.

                        -o0o-

            Di hinuon kahibudngan ang salida ni Visayas Ombudsman Pelagio Apostol mahitungod sa pakisusi sa CICC.  Dihang una nako siyang gipangutana mahitungod ini, duha ka tuig nang nilabay, niangkon siya nga wa maapil ang CICC sa mga kaso nga giuna nila pag-imbestigar kay:

·        Komplikado kaayo ang transaksiyon nga gipasanginlan nga gilaktod (wa isubasta), gibuakbuak (gibahin-bahin ngadto sa daghang kontraktor paglikay sa subasta) ug gipaburot ang presyo; ug

·        Way katakos ang iyang mga imbestigador sa pagsusi sa kinatibuk-an nga transaksiyon.

                        -o0o-

            Karon nga tua na ang kaso sa CICC sa buhatan ni Ombudsman Merceditas Gutierrez manguros na lang tang daan.  Kon kadudahan ang katakos ni Apostol pagtuman sa iyang katungdanan, mas dakong porke si Gutierrez.  Kon gidudahan si Apostol nga nikurog ni Gobernador Gwen Garcia, mas daghan ug mas dagko ang gikatahong gikurogan ni Gutierrez sa kaulohan.

            Si Gutierrez ang gitulisok sa pagkatanggong sa mga kaso sa Ombudsman.  Kay human gi-decentralize ni kanhi Ombudsman Simeon Marcelo ngadto sa iyang mga sakop ang pagresolber sa pipila ka mga kaso, karon sublion nang Gutierrez bisan ang labing gagmay nga panagsungi.  Maong dihang among gipangutana ang usa sa mga nangamahan sa probisyon sa batakang balaod nga nagtukod sa Ombudsman kon unsay buhaton sa mga wa nay salig sa institusyon nitambag siya:  "Dangop na lang mo sa media."  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for November 18, 2009

                        Lingla sa lana

 

            Karon nabisto na gyod.  Kon unsay tinuod nga gipasabot ni Energy Secretary Angelo Reyes sa iyang pasalig nga na-audit na ang mga libro sa higanteng mga kompaniya sa lana.  Di gyod diay siya maoy nangunay sa pagsusi sa books of accounts sa Petron, Shell ug Chevron (kanhi Caltex), sukwahi sa iyang nahaunang pangangkon.

            Ang naghimo sa audit mao ang SyCip Gorres Velayo & Co. (SGV & Co.), ang labing dakong kompaniya nga nangalagad sa nagkalainlaing propesyon sa nasud karon.  Matod ni Reyes siyay niawhag sa SGV kay silay labing takos nga mosubli sa mga libro sa mga kompaniya sa lana.  Mapagarbuhon pang nitataw nga wa siya pabayra sa ilang serbisyo.

                        -o0o-

            Duna lay gamayng problema.  Ang SGV mao ang sinuholan nga auditors sa kasagaran sa mga kompaniya sa lana.  Unsaon man nato pagsalig sa kaligdong sa audit sa SGV nga naa man sila sa payroll sa higanteng mga kompaniya nga gidudahang nagpaburot sa ilang ginansiya?

            May sukaranan ang pasangil ni Senate President Juan Ponce Enrile nga ang pagduol ni Reyes sa SGV dakong binuang.  Kay way kalainan sa pag-awhag sa usa ka abogado sa pag-unay sa iyang kaugalingong mga kliyente.  Kalain gyod diay ning pamunoang Arroyo.  Gawas diay nga wa magtagad pagtuman sa ilang gimbuhaton, nitugyan pa sa mga kompaniya sa lana pagsusi sa ilang kaugalingong patigayon.

                        -o0o-

            Matod ni Reyes nibalibad nang Commission on Audit (COA) nga ang ilang hurisdiksiyon kutob ra sa mga buhatan sa kagamhanan, way labot ang pribadong mga korporasyon.  Apan niangkon siya sa samang higayon nga may gahom si Presidente Arroyo sa pagsusi may sukaranan bang sibaw nga mga pagduda nga gipaburot pag-ayong presyo sa lana.

            Nga maoy lisod ipatin-aw sa Malakanyang.  Nganong wa man maggunok si Arroyo sud sa daghan na uyamot nga katuigan batok sa mga kompaniya sa lana?  Bisan kon ang iyang kaugalingong sakop sa gabinete, si kanhi Neda secretary general Ralph Recto, nipagawas na sa ilang kuwentada nga overpriced baleg P8 matag litro ang mga produkto sa lana.  Ug bisan kon gimandoan na siya sa hukmanan pag-audit sa Petron, Shell ug Chevron.

                        -o0o-

            Nisugyot si Enrile nga ang Bureau of Internal Revenue (BIR), Department of Energy (DOE) ug Department of Justice (DOJ) ang angayng pagsusi kon pila gyod ang kita sa mga kompaniya sa lana ug kon unsa kamakiangayon sa ilang pagtakda sa presyo sa ilang mga produkto.

            Ang oil deregulation law nitahas sa DOE ug DOJ sa pagsusi sa mga libro sa mga kompaniya sa lana matag karon ug unya.  Apan, nakatag-an ka, wa ni ipatuman sa kagamhanan.  Ang matinud-anong gipatuman ni Arroyo mao rang mga probisyon nga naghatag og katungod sa Petron, Shell ug Chevron pagpasaka sa ilang presyo sa way pagpananghid sa kagamhanan.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for November 17, 2009

                        Kan-anan ni Z

 

            ZC Gorres ang tinuod niyang ngan.  Maoy nahimutang sa pasaporte sa iyang pagbiya sa Sugbo alang sa Las Vegas sa niaging buwan aron pagtiwas pagbansay-bansay alang sa iyang sangka.  Nga gikahadlokang mao nay kataposan sa mabulukon niyang karera.

            Ang ZC naggikan sa mga ngan sa iyang mga ginikanan, Zeta ug Celestino.  Sa 18 niya ka tuig sa ALA Boxing Stable, nga nimatuto niya aron mamahimong kalibotanon nga kampeyon sukad sa siyam ka tuig pa lang, katulo na siya mag-ilis og ngan.  Gitawag siya niadto og ZCY.  Dayon ZY.  Hangtod nga nahukman ni Antonio L. Aldeguer, iyang manager, nga Z na lay iyang dad-on.

                        -o0o-

            Sa ALA Boxing Gym nagkita silang Z ug Datchess.  Nga usa sab ka atleta sa track and field.  17 si Z ug 16 si Datchess dihang nagkasabot ang pitik sa ilang mga kasingkasing.  Tulo nay ilang anak dihang nagminyo sa niaging tuig.  Gitiwas una ang pagtukod sa ilang bay ug gamayng kan-anan sa Canduman, Mandaue aron pagtino nga makabarug na sa ilang kaugalingong mga tiil.

            Pito ka tuig na ang ilang kamaguwangan.  Lima ka buwan pa lang ang kamanghoran.  Matod ni Datchess nagkinahanglan pa gyod sila ni Z.  Wa ililong ni Datchess gikan sa mga anak ang nahitabo sa ilang amahan.  Ang ikaduha, nga maoy bugtong babaye, nakatuaw, "nganong wa man siya ni-wave?"

                        -o0o-

            Nahibung si Datchess nganong wa motawag si Z niya niadtong Sabado.  Nga mao untay naandang himuon sa iyang bana matag human sa sangka.  Hangtod nga nakadawat siya og text message nga "Congratulations, Choy!"  Nga maoy angga ni Z.  Nahibilin ang cellphone ni Z, gibaylo sa kang Datchess nga mas maayo og roaming.

            Sa internet na nahibaw-i ni Datchess ang pagkahagsa ni Z human nidaog sa iyang sangka sa Las Vegas.  Maayo na lang kay gisigehan siyag pahibawo ni Aldeguer sa labing uwahing kasayuran sa kahimtang sa panglawas ni Z.  Kahilakon si Datchess apan nahibawo nga kinahanglang magpabiling lig-on.

                        -o0o-

            Matod ni Aldeguer magpabilin si Z sa tambalanan sa mosunod nga pila ka buwan.  Ang gibanabanang $300,000 nga gasto abagahon sa iyang promoters.  Di sab gutman ang iyang pamilya samtang nagpahuway si Z.  $13,500 ang iyang daog sa pagpukan sa Columbian niyang kaatbang.

            Hangyuon si Datchess si Z nga mohunong nag pamoksing.  Masaligon siyang may lain silang kahinguhaan nga di sama kapeligro sa boksing.  Si Aldeguer nitataw sab nga di siya mosugot nga mag-boksidor pa si Z.  Kay wa nay pus kay di na man makaaway sa Las vegas, diin ipahigayon ang labing dagkong mga sangka.  Matod ni Aldeguer tabangan niya pagpalambo ang gamayng kan-anan nilang Z.  Palabihon niyang mag-trainer si Z sa batan-ong mga boksidor ginamit ang dakong katigayonan sa iyang kasinatian ug nakamaohan sa boksing.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com